Stanisław Wyspiański (1869-1907)
W marcu 2007
w Galerii Jednej Książki
otwarto wystawę:
Stanisław Wyspiański (1869-1907)
Wystawa inaugurująca obchody Roku Stanisława Wyspiańskiego
Stanisław Wyspiański studiował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych w latach 1884-1895, głównie pod kierunkiem Jana Matejki. Okres nauki przerywany był kilkakrotnie: z powodu pracy Wyspiańskiego przy polichromii kościoła Mariackiego oraz podróży artystycznych na zachód Europy, połączonych ze studiami w Paryżu. Od roku 1902, kiedy to Julian Fałat powierzył Wyspiańskiemu prowadzenie tzw. szkoły malarstwa dekoracyjnego, aż do przedwczesnej śmierci w roku 1907 artysta był pedagogiem macierzystej uczelni, przekształconej w 1900 roku w Akademię.
Wystawa, inaugurująca obchody Roku Wyspiańskiego na ASP w Krakowie, pokazuje dwa najcenniejsze obiekty ze zbiorów Biblioteki Głównej: okładkę tomu “Rocznika Krakowskiego” oraz plakat Wnętrze a także mało znany rysunek Stanisława Wyspiańskiego – Akt męski z 1892 roku, pochodzący ze zbiorów Muzeum ASP w Krakowie.
Stanisław Wyspiański, członek-założyciel Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, zaprojektował okładkę do czwartego z kolei tomu wydawanego przez Towarzystwo “Rocznika”, poświęconego w roku 1900 jubileuszowi sześćsetlecia Uniwersytetu Jagiellońskiego. Okładka “Rocznika Krakowskiego” jest jedną z czterech (obok okładek do Iliady, Hamleta i Klątwy) najpiękniejszych okładek w bogatym dorobku Stanisława Wyspiańskiego w dziedzinie sztuki książki. Na wystawie zobaczyć możemy zarówno samą okładkę, pochodzącą z kolekcji Gabinetu Rycin Biblioteki, jak i cały tom “Rocznika Krakowskiego” ze zbiorów czasopism.
Plakat Wnętrze zaprojektował Wyspiański z okazji odczytu Stanisława Przybyszewskiego pt. “Mistyka a Maeterlinck”, połączonego z premierą dramatu Wnętrze w Teatrze Miejskim (dzisiejszym Teatrze im. J. Słowackiego) w roku 1899. Plakat jest dokumentem zarówno przyjaźni jak i bliskiej współpracy obu twórców z okresu wspólnego redagowania krakowskiego tygodnika “Życie”. Stanisław Przybyszewski, prowadzący pismo w okresie 1898-1899, kierownictwo artystyczne powierzył Stanisławowi Wyspiańskiemu. Numery “Życia” z tego krótkiego, trwającego niespełna rok okresu pozostają do dzisiaj najpiękniejszym przykładem polskiej sztuki typograficznej.
Obie prace, okładka i plakat, są litografiami odbitymi w Zakładzie Aureliusza Pruszyńskiego. Obie eksponowane były razem na pierwszej polskiej Wystawie Drukarskiej, otwartej w grudniu 1904, zorganizowanej przez Towarzystwo Polska Sztuka Stosowana w swojej ówczesnej siedzibie przy ul. Wolskiej (pałacyk Czapskich przy dzisiejszej ul. Piłsudskiego). Wyspiański, prezentujący na wystawie większość zaprojektowanych i wydanych przez siebie dramatów i rapsodów, otrzymał jedną z czterech przyznanych wówczas głównych nagród w postaci srebrnego medalu.
Prawdziwą ozdobą wystawy jest mało znane rysunkowe studium aktu męskiego, wykonane przez Wyspiańskiego w roku 1892, w okresie jego paryskich studiów. Rysunek wypożyczony został ze zbiorów Muzeum ASP w Krakowie. Ze względów konserwatorskich jego ekspozycja odbywa się bardzo rzadko.
Jadwiga Wielgut-Walczak
